Bugün bloğumda zaman zaman yapmış olduğum tek konu araştırmalarımı da siz değerli takipçilerim ile paylaşma kararı aldım ve İlk tek konu araştırmam Teraryum hakkında.
Teraryum konusunda araştırma yaparken kendime şu soruları sordum; Teraryum Nedir ? , Teraryum Bitkileri Nelerdir ? , Teraryum Nasıl Yapılır ? , Teraryum Nasıl Bakılır ? yani Teraryum Bakımı Nasıl Yapılır ? Teraryum Sulaması Nasıl Yapılır ? . Daha sonra sorularıma cevaplarımı gerek türkçe gerekse yabancı kaynaklardan buldum ve düzenleyip toparlayarak sizlere sunmak istedim.
Ayrıca bu araştırma makalemde Teraryum malzemeleri , Teraryum süsleri yapımı , Teraryum toprağı , Teraryum yapmanın püf noktaları ve görsel olarak bir kaç Teraryum örnekleri ile konuya daha çok hakim olabileceğiniz bilgilere de yer vermek istedim. Keyifli okumalar…
Teraryum Nedir?
Araştırmalarımdan anladığım kadarıyla Teraryumlar günümüzde çoğu kişi tarafından bir fanusun içinde bitkiler ve minyatür figürler ile oluşturulan bir ev dekorasyon ürünü olarak biliniyor. Ancak Teraryumun daha dikkat çekici bir özelliği var.
Kelimenin orjinal hali yani Latince’de ”Terrarium” dur ve özüne bakacak olursa eğer Terra’nın anlamı toprak, arium ise aquarium’dan türetilmiş ve akvaryum anlamında kullanılmıştır. Yani en toparlanmış haliyle Terrarium, Toprak Akvaryumu anlamına geliyor.
Teraryumun sadece bir dekorasyon ürünü olmadığını söylememin sebebi ise bu toprak akvaryumları tropik ve egzotik ekositemleri taklit ediyorlar. Yani Teraryumlar ile fanusun içinde bir ekosistem oluşuyor. Tabi bu ekosistem yapay Teraryumlar için geçerli değil. Ekosistemden kastım dünyamızdaki tropik ve egzotik ekosistemlerde olduğu gibi yağmur yağıyor ve hızlı bir şekilde burharlaşıp tekrar yağmur yağıyor. Teraryumlarda da sürekli nem oluşuyor ve buharlaşıp tekrar nem oluyor. Bu döngü sürekli tekrarlanıyor.
Teraryum Nasıl Ortaya Çıktı ?
Sistemi daha iyi anlamak için gelin Teraryumun nasıl keşfedildiğine bir bakalım. Netliği konusunda tam emin olunmasada Terrarium 1830 yıllarında Londra’da yaşayan ve botaniğe ilgi duyan Dr. Nathaniel Ward tarafından tesadüf eseri keşfedilmiş.
Londra’nın ekosisteminden dolayı Ward istedeği bazı bitkileri yetiştiremiyormuş. Bir gün bitkiler ile uğraşırken kullandığı kavanozlardan birinin dibinde toprak kalmış ve kavanozun içinde bitkilerin filizlediğine tanık olmuş. Bu noktadan sonra sahip olduğu bilgiler ile aklına fikirler gelmeye başlamış ve kavanozların içine çeşitli miyatür bahçeler yapmış, minyatür doğalar oluşturmuş. Bu şekilde günümüzde botanikçilerin en beğendikleri ürün haline gelmişler.
Teraryum Bitkileri Nelerdir ?
Teraryum sistemlerinde her türlü bitkiyi yetiştirmek mümkün olmuyor. Tanımdan yola çıkarak kullanabileceğimiz bitki türleri nemi seven, kendi nemlerini ve kendi organik maddelerini oluşturabilen tropik bitkilerdir. Ayrıca suya da fazla ihtiyaç duymayan bitkiler olması bakımını da kolaylaştıran bir faktör.
Bu tür bitkilere genel olarak bakarsak;
Sukulent, Kaktüs, bazı Yosun çeşitleri ve topraksız yaşayabilen Air Plant adı verilen bazı bitki çeşitleri Teraryumların ortamına uyum sağlayabilen en iyi bitkilerdir. Bu bitkileri bir çicekçide ya da seralarda kolayca bulabilirsiniz. Ancak dikkat etmeniz gereken tek nokta bitki seçimi yaparken boyutunun oluşturmuş olduğunuz Teraryuma uygun olmasıdır. Bu yüzden sizlere tavsiyem Teraryumunuz için bitki seçimi yapcağınız zaman eğer mümkünse Teraryumun kabını da yanınızda götürün. Bu şekilde çiçekçilerde size daha iyi yardımcı olacaktır.
Sukulentler:
Botanikçilerin arasında dikensiz kaktüsler olarak da tanınan Sukulentler, dayanıklı ve bakımı oldukça zahmetsiz olan bir bitki türüdür. Sukulentlerin Teraryumlar için uyumlu olmasının nedenleri, nemi severler ve fazla suya ihtiyaç duymazlar. Zaten su ihtiyaçlarını da köklerinden değil etrafındaki nemden karşılarlar. Bu yüzdende Sukulentler su tutan topraklarda yetişmez, çürür. Toprakları çakıl taşlı ya da kaktüs kumu denen kumlardan oluşur.
Kaktüsler:
Sukulentler, Kaktüslerin bir alt türüdür. Yani iki bitkide hemen hemen aynı özelliklere sahip. Bu yüzden bakımlarıda aynıdır. Ancak yukarıda belirtmeyi unutmuşum. Kaktüs ve Sukulentler ışığı seven bitkilerdir. Bu yüzden iç mekanda kullanacağınız Teraryumları evinizin en iyi ışık alan yerlerinde tutmaya çalışın. Aslında 3-4 saatlik bir gün ışığı bitkileriniz için yeterli olacaktır.
Yosunlar :
Nem seven bir başka bitki türüde Yosunlardır. Teraryumlarda genellikle tabanı oluşturarak güzel görüntüler yakalamanızı sağlar. Ancak Yosun kullandığınız Teraryum Bahçelerinizi direkt güneş ışığında fazla tutmayın. Çünkü bu nemin azalmasına ve Yosunların kuruyup sararmasına neden olur. Bu yüzden Teraryumu iç mekanda gün ışığı alan bir bölgede bulundurmanız daha sağlıklı olacaktır.
Air Plant :
Air Plant bitki çeşidini farklı kılan en önemli özelliği toprağa ihtiyaç duymamalarıdır. Bu bitkiler ihtiyacı olan besinleri nemli ortamlarda yapraklarındaki tüyler sayesinde karşılıyor. Yine nemi seven bir bitki türü olarak Teraryumlara uyum sağlayan en iyi bitki türlerinden.
Teraryum Nasıl Yapılır ?
Yukarıda vermiş olduğum bilgiler ile Teraryumun ne olduğunu ve Teraryumda hangi bitkileri kullanabileceğimizi öğrendik. Artık kendi Teraryum bahçemizi oluşturmak için hazır sayılırız. Şimdi, ilk olarak hangi malzemeleri kullanmamız gerekecek onlara bir bakalım.
TERARYUM MALZEMELERİ
Cam Kap :
Cam kap seçiminde dikkat etmeniz gereken nokta yeterince derin ve geniş olması. Bunu da içerisine koyacağınız malzemelere göre siz belirleyeceksiniz. Bu cam kap bir fanus, büyük bir kavanoz, kullanmadığınız akvaryum ya da Teraryumlar için özel üretilmiş kaplar olabilir.
Eldiven :
Teraryumu hazırlarken daha temiz çalışmak için cam kabımızda iz bırakmamak adına bir bahçe eldiveni veya poşet eldivenlerden kullanın.
Uzun Cımbız :
Bazı kaplar dar ağızlı ve derin olduğu için bu kaplarda cımbız ile düzen yapmak işinizi kolaylaştıracaktır. Uzun cımbızları akvaryumculardan veya internetten kolayca bulabilirsiniz.
Çakıl Taşları :
Teraryumda, saksılarda olduğu gibi suyu dışarı atıp bitkilerin fazla sudan çürümesini engelleyen deliklerin olmadığı için çakıl taşları ile kabın en altına bir drenaj oluşturmamız lazım.
Sphagnum :
Sphagnum bir yosun çeşiti. Bu yosunun en önemli özelliği bol miktarda suyu kendi içinde muhafaza edebiliyor. Sphagnum yosununu Teraryumda kullanmamızın sebebi ise nem oluşumunu sağlaması ve nem dengesini korumasıdır. Bu yosunu çiçekçilerden ya da internetten kolayca temin edebilirsiniz.
Torf (Teraryum Toprağı) :
Torf, Teraryum bitkileri için hazırlanmış özel topraklardır. Burada dikkat etmeniz gereken nokta Teraryum bitkilerinize uygun olan torfu kullanmanızdır. Çünkü torflar her bitkiye uygun değildir. Özel olarak hazırlanır. Bu malzemeyi de çiçekçilerden, seralardan, yapı marketlerinden veya fidanlıklardan temin edebilirsiniz. Temin ederken ürünü satan kişiye bitkinize uygun torfu sorarsanız yardımcı olacaklardır.
Karbon :
Karbondan kastımız hepimizin bildiği kara kömür. Teraryumda kullanırken ufak parçacıklar haline getirmeliyiz. Karbonun Teraryumdaki önemi ise sistemin hava kalitesini artırmaktır. Karbon sayesinde bakteri ve zararlı küf oluşumunu engelleyebiliriz.
Bitkiler :
Yukarıdaki yazımda Teraryumda hangi bitkileri kullanabileceğimizden bahsetmiştik. Zevkinize göre çiçekçilerden veya seralardan, Sukulent, Kaktüs, Air Plant veya yosun çeşitlerinden seçim yapabilirsiniz.
Minyatür Figürler :
Aslında çoğu kişinin Teraryum bahçelerine merak salmasında başrol oynayan malzemeler olarak minyatür figürleri gösterebiliriz. Çünkü bu malzemler ile Teraryumlar çok daha güzel görünümlere sahip olabiliyor. Sizde hayal gücünüzü kullanarak çok hoş manzaralar oluşturabilirsiniz. Minyatür figürleri yine çiçekçilerden, bir milyoncu diye tabir ettiğimiz hediyelik eşya mağazalarından ya da internetten temin edebilirsiniz.
TERARYUM YAPIMI
Teraryum için gerekli olan malzemeleri temin ettikten sonra yapım aşamasına geçebiliriz. Burada sizlere Teraryum yapmanın püf noktaları olarak bir kaç noktaya da değineceğim. O halde hazırsanız ilk adımda eldivenlerimizi giyerek başlayalım.
Kabınızı Temizleyin…
İlk olarak Teraryumumuz için kullanacağınız kabı güzelce temizleyin. Önce yıkayıp sonra bir bez ile kurulayın. Tamamen kurulanmış olmasına dikkat edin kabımız tertemiz görünsün.
Dünyamızın İlk Katmanı Drenaj…
Bitkilerimizin çürüyüp ölmemesi için kullanacağımız çakıl taşlarını kabın en altına düzenli bir şekilde yerleştirin. Oluşturduğunuz katmanın yükseklik seviyesini düzeltmek için kabınızın her tarafından bakarak kontrol edin.
Karbon Katmanı…
Yerleştirdiğimiz çakıl taşlarının üzerine küçük parçacıklar haline getirdiğimiz kömürleri serpin. Bu sayede dünyamızın hava kalitesini de artırmış olduk. (Bazı tükçe kaynaklı makalelerde kömürün Sphagnum yosunu üzerine yerleştirilmesini yazdıklarını gördüm. Ancak yabancı kaynaklı çoğu makalede kömürün çakıl taşları üzerine serpilmesi gerektiği yazılıyor. Bu ne kadar farkeder ondan emin değilim.)
Şimdi Su Filtremizi Yerleştirelim…
Sulamalarımızda suyun büyük bir kısmını muhafaza eden Sphagnum yosununu kömürün hemen üzerine örtelim. Bu sayede daha çok nem oluşumunu sağlar ve dengeyi korumuş oluruz.
Sıradaki Katman Torf…
Teraryum toprağını yani bitkiniz için özel hazırlanmış torfu dökmeye başlayın. Bu katmanda hayal gücünüze göre bir dağ veya küçük ovalar oluşturarak düzenleyebilirsiniz. Çünkü bu Teraryumunuzun son katmanı.
Ekim İşine Geçelim…
Torf ile son katmanı oluşturduktan sonra bitkilerinizin köklerine göre aynı bir fidan diker gibi uzun cımbız ile çukurlar açarak ekim işine başlayabilirsiniz. Dikim işini bitkilerini köklerine zarar vermeden yapmanız için uzun cımbızı burada kullanmanızı tavsiye ederim.
Temel Mantık Hazır Şimdi Hayal Gücü…
Teraryumumuzu çalışabilir bir hale getirdik. Şimdi sırada onu zevkimize göre düzenlemeye geldi. Eğer geniş bir kap kullandıysanız zemin için torfun üzerine daha yeşil görünüm vermek için minik yapay çimler ya da yosun türlerinden kullanabilirsiniz. Hayal gücünüze göre minyatür figürler ile huzurlu manzaralar oluşturabilirsiniz. Ben size ilham alabilmeniz adına bir kaç hoş Teraryum örnekleri paylaşıyorum. Buyrun;
Bu örnekleri araştırma yaparken keşfettiğim bu iş ile ilgilenen ve tasarımları hoşuma giden Terrarium Love firmasından veriyorum. Kendileri ile bir bağlantım olmadı ama isimlerini ve resimlerini paylaşmam bir sorun yaratmaz umarım.
Evet sizlere Teraryum süsleri yapımı için bir kaç örnek belirttim. YouTube de bu tarz aratmalar ile daha farklı minyatür figürlerde bulabilirsiniz. İzlediğiniz videolar ile hayal gücünüzü canlandırın.
Teraryum Bakımı Nasıl Yapılır ?
Şimdi herşey hazır olduğuna göre geldik Teraryum nasıl bakılır ? sorusuna. Teraryumlar ilk bakışta çok meşakatli bir iş olarak görülsede uğraşmaya başlayınca zor olmadığı anlaşılıyor ve hatta çok keyifli bir hobiye dönüşüyor. Bakımı da aynı şekilde çok zor değil. Bakım demişken ilk olarak Teraryum sulaması nasıl yapılır ? sorusuna cevap vermek istiyorum izninizle.
Sistemi Anlamaya Çalışın…
İlk olarak sulamalarınızı bir fısfıs ile püskürtme şeklinde yapmanızı öneriyorum. Bunu herhangi bir sprey şisesi ile yapabilirsiniz. Teraryumlar kendi nemini oluşturacağı için ilk sulamada aşırıya kaçmadan kabınızın içine suyu püskürtün. Sulama yaparken dikkat etmeniz en önemli nokta Teraryumunuzun ne zaman suya ihtiyacı olduğunu anlamanızdır. Şimdi nasıl anlayacağız bunu diyorsunuz tabi. Hemen söyleyeyim. Teraryumunuzun toprağına parmağınızı batırın. Eğer toprak nemliyse suya ihtiyacı yoktur. Eğer kuruysa yine aşırıya kaçmadan sulama yapabilirsiniz. Zaten fazla sulama yaptığınızda sistem size tepki verecek ve cam kabınızda buharlaşma meydana gelecektir. Bu durumda Teraryumu açık havaya çıkarmak gerekir.
Amacınız Bitkilerin Hızlı Büyümesini Sağlamak Olmasın…
Teraryumlarda bazılarının yaptığı yanlışlardan biri ise toprağı gübrelemek. Bu eylem bitkilerin çok hızlı büyümesine neden olacak ve kısa sürede bitkilerin kaba sığamaz hale gelmesine neden olacaktır. Bu yüzden Teraryum toprağınızı gübrelemeyin.
Budama İşlemlerinizi Zamanı Geldiğinde Yapın…
Aşırı su beslemesinden veya başka bir nedenle bitkilerinizin bazı kısımlarının çürümesi halinde bir makas ile o bölgeleri budayabilirsiniz. Bu sayade bitkinizin ölmesini engelleyebilirsiniz. Bitkinizin çürüme sebebi fazla sudan değil ise Teraryumunuzun toprağının ömrü dolmuş olabilir. Teraryumların toprağı genel olarak 2 – 3 yılda bir bu sebeple değiştirilir. Ayrıca budama eylemini bitkileriniz aşırı büyüdüğünde de dikkatli bir şekilde yapabilirsiniz.
Işık İhtiyacı İçin Doğru Ortamı Seçin…
Terayumların bakımında dikkat etmeniz gereken noktalardan biride ışık konusudur. Bu konuda saksı bitkileri içinde geçerli olan kural Teraryumlar içinde aynı şekilde geçerili; direkt güneş ışığına maruz kalmayacak ancak fazla karanlıkta da olmayacak. Bu yüzden evinizin gün ışığı aldığı bir noktada bulundurmanız sağlık olacaktır. Zaten Teraryumunuz direkt güneş ışığına maruz kaldığında yine sistem tepki verecek, cam kabınız yosun tutacaktır. Bu durumda dikkatli bir şekilde camı temizleyip Teraryumunzu daha gölge bir yere alın.
Son Cümleler
Evet değerli arkadaşlar Teraryumlar hakkındaki araştırmam bu kadar. Elimden geldiğince ayrıntılarını ve püf noktalarını sizlere anlatmaya çalıştım. Umarım bu konudaki sorularınıza sizler için faydalı cevapları verebilmişimdir. Makaleyi okuduktan sonra eksik olduğunu düşündüğünüz kısımlar veya aklınıza takılan başka sorular varsa yorum kısmından bana belirtin. Elimden geldiğince yardımcı olamaya çalışırım.